دست کانادا در فضا چه نقشی دارد؟

یکی از اجزای ایستگاه فضایی بین‌المللی جرثقیلی است که توسط سازمان فضایی کانادا (Canadian Space Agency) برای جابجایی اشیاء و فضانوردان در بیرون این مجتمع مداری ساخته شد. از این دستگاه به اسامی مختلف نام‌برده می‌شود: کانادآرم (دست کانادا)، بازوی مکانیکی, دکستر. اما اسم رسمی آن دستگاه هدایت از دور ایستگاه فضایی (Space Station Remote Manipulator System–SSRMS) است.

بازوی مکانیکی در دوران شاتل توسط سازمان فضایی کانادا اختراع و در اختیار ناسا (NASA) گذاشته شد تا از آن برای قرار دادن ماهواره‌هایی که در مخزن بار شاتل بودند در فضا استفاده شود. بعداً این دستگاه تکامل پیدا کرد و توانایی‌هایش افزایش یافت.

نوع پیشرفته آن در یکصدمین مأموریت شاتل فضایی در  ۸آوریل سال۲۰۰۱ به مدار زمین برده و بر روی بدنه خارجی ایستگاه فضایی نصب گردید. این دستگاه نقش کلیدی در نصب اجزای مختلف ایستگاه و حفظ و نگهداری آن‌ها دارد چون می‌تواند تجهیزات و لوازم را در اطراف ایستگاه انتقال دهد، سکوی نگهداری فضانوردانی باشد که در فضا کار می‌کنند و ابزارهای خدمات و سفینه‌های باربری و یا قطعاتی را که قرار است به ایستگاه متصل شوند پشتیبانی کند. همچنین در مواقع موردنیاز فضانوردان با دوربین‌های نصب‌شده روی آن بدنه خارجی را مورد بازرسی قرار دهند و به‌این‌ترتیب دیدبانی بیرون ایستگاه را بر عهده دارد.

این جرثقیل چندکاره با طول ۱۷.۶متر دارای هفت قسمت مفصلی (یک لولای اصلی آرنج در وسط و سه مفصل چرخشی در هر مچ) است. ۱۸۰۰کیلوگرم وزن و ۳۵سانتی‌متر قطر دارد و در شرایط بی‌وزنی قادر به حمل بارهای بزرگ تا ۱۱۶۰۰۰کیلوگرم است. اداره این دستگاه را فضانوردان ساکن ایستگاه با استفاده از یک سامانه پیشرفته کامپیوتری انجام می‌دهند.

اما آنچه بیش از خود بازوی مکانیکی برای ما افرادی زمینی جذابیت دارد شجاعت فضانوردانی است که در فضای باز کیهانی خود را به این بازوی مکانیکی می‌سپارند و با ایستادن روی آن (گرچه پوتین‌های آن‌ها با گیره‌هایی محکم به آن بسته‌شده) در فاصله ۴۰۰کیلومتری زمین به فعالیت می‌پردازند. به‌عنوان نمونه عکس‌هایی می‌بینید از فضانورد ناسا استیفن رابینسون (Stephen Robinson) ضمن راهپیمایی در بیرون ایستگاه فضایی بین‌المللی، دردل تاریکی فضا و افق زمین که حتی تصور آن انسان را به وحشت می‌اندازد.